Tekstil materyallerinin niteliklerini (görünüm, tutum vb.) kullanım yeri ve moda isteğine göre değiştirmek için uygulanan işlemlerin tümüne TEKSTİL TERBİYE İŞLEMLERİ denir.
» 1-Ön işlemler
» 2-Renklendirme
» 3-Finish(Apre)
olarak üç ana başlık altında toplanır.
» Tekstil materyalini boya, baskı ve finish’e hazırlamak için yapılan işlemlerdir.
» Ön işlemlere; Bazik işlem (Pişme), Ağartma (Kasar), Merserizasyon, Yakma örnek olarak verilebilir.
» Merserizasyon: Pamuk ipliği veya kumaşlara, yıkamaya dayanıklı parlaklık kazandırmak, elyafın hidrofilliğini ve boya alım kabiliyetini arttırmak için yapılan işlemdir.
» Yakma: İplik veya kumaşın parlaklığını, boyanın canlılığını ya da baskıda kontur netliğini arttırmak, sentetik elyaflarda boncuklaşmayı önlemek için yapılan bir işlemdir.
» Tekstil materyalini daha cazip hale getirmek için yapılan boyama ve baskı işlemleridir.
» Bir materyale kendiliğinden veya uygun reaksiyon maddeleri sayesinde afinitesi olan renk verici maddelerdir.
» Birlikte muamele edildikleri cisme renklilik kazandıran kimyasal bileşiklerdir.
» Direkt boyarmaddeler: Pamuk, viskon, modal, tencel, ipek liflerini boyar. Boyarmadde direkt life çektirilir. Yıkama ve ter haslıkları düşüktür. Işık haslıkları orta seviyededir.
» Reaktif boyarmaddeler: Pamuk, viskon, modal, tencel, yün, ipek liflerini boyar. Boyarmadde life kimyasal olarak bağlanır. Haslıkları genel olarak iyidir.
» Küp boyarmaddeler:Pamuk, viskon, modal, tencel, poliamid liflerini boyar. Boyarmadde suda çözünür hale getirilir, boyanır, tekrar çözünmez duruma dönüştürülür. Haslıkları çok iyidir.
» Kükürt boyarmaddeler: Pamuk, modal, viskon, tencel liflerini boyar. Prensip olarak küp boyarmaddelerde olduğu gibi boyama yapılır. Yıkama haslıkları yüksek, klor ve ışık haslıkları düşüktür.
» Naftol boyarmaddeler: Pamuk, viskon, modal, tencel polyester liflerini boyar. İki kimyasal madde ile lif üzerinde boyarmaddeye dönüştürülür. Haslıkları iyidir.
» Asit boyarmaddeler: Yün, ipek, poliamid’i boyar. Asidik ortamda boyama yapılır. Migrasyon kabiliyetleri iyi, yıkama haslıkları koyu renklerde kötüdür.
» Metal komplex boyarmaddeler: Yün, poliamid, polyester liflerini boyar. Suda çözünmezler, boyarmadde parçacıkları disperge edilir. Migrasyon yetenekleri zayıf, haslıkları iyidir.
» Dispers boyarmaddeler: Polyester, poliamid, asetat liflerini boyar. Suda çözünmez. Boyarmadde parçacıkları disperge edilir. Polyesterde haslıkları iyidir.
» Bazik boyarmaddeler: Poliakrilat liflerini boyar. Haslıkları iyidir.
» REAKTİF BOYARMADDELER 4 TEMEL KISIMDAN OLUŞUR.
» 1-Suda çözünürlük sağlayan grup (S)
» 2-Esas renkli madde (Kromofor grup)(C)
» 3-Köprü grubu(B)
» 4-Reaktif grup (heteroçiklik halka ve substituent)
» Yüksek reaktifliğe sahip soğukta boyayan boyarmaddeler.
» Orta reaktifliğe sahip ılıkta boyayan boyarmaddeler.
» Düşük reaktifliğe sahip sıcakta boyayan boyarmaddeler.
» 1-Çektirme
» 2-Emdirme (pad-batch, pad-steam, vs)
» ÇÖZÜNME: Boyarmaddenin flotte içerisinde iyonlarına ayrışmasıdır.
» ADSORBSİYON: Boyarmaddenin lif üzerine tutunmasıdır.
» DİFÜZYON: Boyarmaddenin lif içerisine yerleşmesidir.
» FİKSE: Boyarmaddenin lif ile bağ yapmasıdır.
» YIKAMA: Hidrolizatların (bağ yapmamış boyarmaddelerin) uzaklaştırılması.
Çektirme yöntemine göre boyamada 3 önemli değişken vardır.
» TUZ
» ALKALİ
» SICAKLIK-ZAMAN DİYAGRAMLARI
» Renk: Boyanmış kumaş ile renk numunesi belirli toleranslarda olmalıdır.
» Haslık: Önceden saptanan limit değerlerde olmalıdır.
» Düzgünlük: Renk, haslık, gramaj, çekmezlik, gibi özelliklerin kumaşın her noktasında aynı olmalıdır.
» Ekonomi: Üretim maliyeti ve müşteriye yansıtılan fiyat sunulan kaliteye uygun olmalıdır.
» Temizlik: Kumaşta kir, yağ, pas gibi lekelerin bulunmaması gerekir.
» Boyutlar: Müşterinin saptadığı değerlere uygun olmalıdır.
» Boyut stabilitesi: Kullanım sırasında boyutlar değişiklik göstermemelidir.
» Performans: Yıkama, sürtünme dayanımı, yanmazlık, su geçirmezlik gibi özelliklerin kullanım sırasında ve zamanla bozulmaması gerekir.
» İplikteki lot farklılıkları,
» Flotte oranı,
» Tuz konsantrasyonu,
» Alkali konsantrasyonu (PH),
» Boyama suyu, tuz ve sodadan gelen iyonlar.
» Sıcaklık ve zaman,
» Boyarmaddenin yapısı,
» Boya makinası.
» Boya makinasından kaynaklanan problemler.
» Boyanın ve/veya sodanın hızlı dozajlanmasından kaynaklanan problemler.
» Boyarmaddenin indirgenmesi sonucu oluşan problemler.
» Boyarmaddenin çözünürlüğünden kaynaklanan problemler.
» Kumaştan kaynaklanan problemler.
» Gereğinden fazla tuz, alkali verilmesinden kaynaklanan problemler.
» Boyarmaddelerin uyumsuzluğundan kaynaklanan problemler.
» Kasar banyosundan taşınan ve/veya boya banyosunda kullanılan kimyasalların yarattığı problemler.
» Kasar zemininin kötü olmasından kaynaklanan problemler.
» Yetersiz yıkamalar sonucu hidroliz boyarmaddenin kumaşta oluşturduğu, abraj veya boya lekesi görüntüsünde yıkama hataları.
» Karbonat lekeleri,
» Yağ lekeleri,
» Silikon lekeleri,
» Yumuşatma lekeleri.
» Çeşitli kimyasalların kumaş üzerinde oluşturduğu lekeler.
» Boya, kenar kesme, kurutma ve sanfor makinalarından oluşan kir, pas, boya ve benzeri lekeler.
» Boyarmaddenin yapısından kaynaklanan haslık problemleri,
» Yıkamaların yetersiz oluşundan kaynaklanan problemler,
» Fiksatör kullanılmamasından kaynaklanan problemler,
» Kumaş üzerinde haşıl bulunmasından kaynaklanan haslık problemleri.
» Kullanılan ipliğin kalitesi,
» Örgü sıklığı,
» Kuvvetli yağ sökümü,
» Kasar,
» Yetersiz yumuşatma,
» Kumaşın fazla kurutulması.
» Yumuşatma
» Sertleştirme
» Dolgunlaştırma
» Ağırlaştırma
» Su geçirmezlik
» Su iticilik
» Buruşmazlık
» Güç tutuşurluk
» Antibakteriyel
» Antimikrobik
» Güve yemezlik
» Boncuklanma önleyici
vs.